Osiem lat modyfikacji BMW E36 323i. Było warto?

Propagatorzy motoryzacyjnych stereotypów wzięli na cel BMW E36. Wpisują je w szary krajobraz motoryzacyjny jako atrybut agresywnych i niedoświadczonych kierowców w dresach. Zwycięstwa nad szarością mają jednak w Polsce bogatą tradycję, tworzoną przez wyróżniających się w peerelowskiej rzeczywistości bikiniarzy, a teraz przez Przemka „Cholo” Cholewkę i jego E36 323i.

Nadwozie. Ciemno, ale nie szaroSłuchająca jazzu i ubierająca się w zachodnim stylu młodzież lat 50. odnosiła liczne „zwycięstwa nad szarością”, wśród których wyróżnia się powieść Leopolda Tyrmanda „Zły” – wciągająca kryminalna historia z ciekawymi wątkami motoryzacyjnymi. W prezentowanym E36 „zwycięstwo nad szarością” można potraktować dosłownie. Szarosrebrny kolor titansilber metallic, w którym wyjechało w 1998 roku z fabryki, Przemek postanowił przykryć lakierem technoviolet. Nowa barwa bez wątpienia pasuje do wybranego stylu modyfikacji. Przemek zdecydował się na ten kolor dwa lata po odnowieniu fabrycznej powłoki lakierniczej.

Nie ma co ukrywać, zmotywowało go to, że osoba pomagająca przy wcześniejszych korektach blacharsko-lakierniczych nie bardzo przyłożyła się do pracy. Przy okazji kolejnego lakierowania Przemek zdecydował się wymienić uszkodzone elementy blacharskie: lewy błotnik tylny, przednie błotniki oraz prawe drzwi. Założył też nowe uszczelki drzwi i okna dachowego. Po malowaniu poddał auto trzyetapowej korekcie lakieru oraz zabezpieczeniu powłoką ceramiczną Fireball Butterfly. Fabryczne progi zastąpił „kręconymi”, czyli charakterystycznymi dla aut z pakietem sportowym ///M. Komponują się one z dołożonymi przez poprzedniego właściciela zderzakami z tego pakietu. Co ciekawe, w prezentowanym E36 fabrycznie zamontowano zawieszenie zaprojektowane przez sportowy dział BMW, ale elementy karoserii i wnętrza były standardowe.

Zanim Przemek zajął się pełną odnową nadwozia, dokonywał mniejszych modyfikacji, takich jak zmiana lamp na Depo o wyglądzie podobnym do Hella Celis, montaż przyciemnionych kierunkowskazów oraz przemalowanie nerek na czarno. Później w przednich lampach znalazła się instalacja ksenonowa o temperaturze barwowej 6000 K, a reflektory zostały przyciemnione przez wstawienie krzyży w stylu Black Hella. Przez jakiś czas zamontowane były również ringi CCFL, ale po namowach kolegów z BMW-Syndykat zostały usunięte. Na forum BMW 3er bez entuzjazmu przyjęto z kolei próbę z długimi światłami typu Yellow Hella. Zainteresowanie budziła przeróbka kierunkowskazów na styl amerykański z wykorzystaniem wiedzy z poradnika opublikowanego na forum BMW Klub Mazowsze. Podstawą były dwie oprawki z tylnych lamp pozycyjnych na żarówki dwuwłókowe oraz dwie pomarańczowe żarówki dwuwłókowe. Przy odnowie nadwozia Przemek wrócił do całkowicie oryginalnych przednich lamp, montując soczewkowe reflektory firmy Bosch. Zamontowane w kierunkowskazach oprawki z tylnych lamp pozycyjnych zastąpił oryginalnymi z wersji na rynek USA.

Eksperymentował także z wyglądem świateł przeciwmgłowych. Najpierw, za pomocą folii, zmienił ich kolor na żółty. Potem, po niezbyt przychylnych reakcjach na forum Syndykatu na taką barwę, postanowił je przyciemnić.

Poza tym stopniowo doskonalił elementy zdobiące nadwozie. Fabryczne listwy boczne zastąpił kupionymi w ASO szerokimi z pakietu ///M. Później umieścił na nich plakietki BMW Motorsport International. Plastikowe kraty zderzaka typu „plaster miodu” wymienił na prostokątne. Założył też nowe klamki drzwi z napisem BMW Motorsport. Po poprawie spasowania, polegającej na wymianie całego pasa przedniego, doposażył zderzak w dokładkę. Szczebelki wlotu chłodnicy przemalował w barwy ///M, ale modyfikacja ta utrzymała się tylko do czasu wymiany nerek. Obecnie są one znów czarne. Inną zmianą, z której Przemek zrezygnował za radą kolegów z Syndykatu, było przyciemnienie szyb za pomocą folii. Szykując się na sezon 2018 zainstalował podgrzewane spryskiwacze szyby. W środku tego sezonu, w sierpniu założył lusterka z M3, które, zdaniem wielu fanów marki, dobrze wpływają na wygląd auta, ale nie zapewniają odpowiedniej widoczności.

Zawieszenie. Klasyczny wóz, „wózek” jak nowy

Największy wpływ na wygląd auta mają felgi oraz obniżenie nadwozia. Początkowo zmniejszenie prześwitu uzyskiwane było dzięki gwintowanemu zawieszeniu JOM. Pod koniec 2017 roku założone zostały amortyzatory Koni – prezent od narzeczonej Przemka. Przed ich montażem odnowiono cały „wózek”, czyli belkę tylnego zawieszenia i wahacze. W ASO kupił nowy stabilizator. Wcześniej nabył poliuretanowe tuleje wahaczy przednich oraz mocowania amortyzatorów z regulacją pochylenia kół (camber plates).

Modyfikacjom poddał również układ hamulcowy. Zamiast fabrycznych hamulców, w których średnica tarcz przednich to 286 mm, a tylnych 280 mm, zamontował tarcze i zaciski z E46 330i, które wcześniej poddał pełnej regeneracji. Zaciski pomalował na złoty kolor. Umieszczone w nich tarcze przednie mają średnicę 325 mm. Średnica tarcz tylnych to 320 mm.

Felgi. „Oklepane” to komplement

Bardzo długo trwał proces doboru felg. Zaczęło się od wymiany zastanych obręczy Aluett na koła Brock o średnicy 17 cali i szerokości 8 cali. Kolejne miały być RH ZW1, jednak zakupiony zestaw okazał się zbyt trudny do naprawy. Stanęło na CMS o szerokościach 8,5 cala z przodu oraz 10 cali z tyłu. Przednie Przemek osadził na dystansach o grubości 15 mm, a tylne – 7 mm.

Przed German Festem 2014 zdecydował się na zmianę – założył monolityczne obręcze Hamann HM1, które po zlocie zostały wypolerowane, ale w E36 dotrwały do początku sezonu 2015. Wtedy zostały zastąpione przez felgi Artec o szerokościach 8,5 cala i 10 cali. Ponieważ ich rozstaw śrub to 5 x 112, potrzebne były adaptery o grubości 25 mm i 40 mm. Po German Fest 2015 w Chotowej felgi potrzebowały odnowy w krakowskiej firmie Authentic Cars. Od 2017 roku E36 Przemka jeździ na „oklepanych” OZ Futura. Rotory kół tylnych przetoczone są o 4 mm. Felgi mają średnicę 17 cali. Szerokość z przodu to 9 cali, z tyłu – 10 cali.

W języku Syndykatu słowo „oklepany” używane jest ironicznie. Oznacza coś, co może i znudziło się eksperymentatorom, ale dla miłośników polskiej definicji german style’u pozostaje jednym z niedoścignionych klasyków. Jeżeli kiedyś powstanie Wielka księga polskiego tuningu, to mocno wyróżniającym krojem pisma powinien być w niej zaznaczony cytat z „Rybki”: „Szukaj czegoś oklepanego, wszystkie «kebaby» na Syndykacie są oklepane i w tym właśnie jest sens” („kebab” to obiegowa nazwa E36 – przyp. red.).

Wnętrze. Kolorowo w komorze, klasycznie w kabinie

Jednoznacznej odpowiedzi na pytanie „jaki to ma sens” nie można udzielić odnośnie rozpórek. Zależy to od konkretnego auta i od jakości użytych elementów. Mogą one faktycznie pozytywnie wpływać na sztywność nadwozia, być ozdobami lub pełnić obie te funkcje. Dwie górne rozpórki (przednia i tylna) zamontowane w samochodzie Przemka dobrze sprawdzą się co najmniej w drugiej z wymienionych ról. Intensywny kolor candy red niektórym kojarzy się z Hondą, ale nie pozostawi widzów obojętnymi. Za to każdy, kto ceni dbałość o auto, będzie zadowolony z oryginalnej lampki BMW do komory silnika oraz z przywrócenia przez Przemka oryginalnej plastikowej osłony wentylatora chłodnicy.

„Odrobina kontrowersji bez przekraczania granic dobrego smaku” to opis pasujący również do tego, jak urządził kabinę swego E36. Założona zamiast oryginalnej kierownica z pakietu ///M w katalogach figuruje jako „kierownica sportowa M”, ale popularnie nazywana jest serduchem. Na forach i w portalach społecznościowych wywołuje reakcje adekwatne do tego przydomka. Trochę bardziej zróżnicowane są opinie o zamówionym przez Przemka obszyciu. Zlecając odnowę tapicerki na kierownicy oraz dźwigniach zmiany biegów i hamulca ręcznego zdecydował się bowiem na przeszycia w barwach ///M oraz na to, by kierownicę wykończono dwoma rodzajami skóry – gładką i perforowaną.

Koledzy z Syndykatu różnie oceniali także hydrografikę, którą przemyska firma Bartmon Hydrografika pokryła listwy wewnętrzne. Jakość nie budziła zastrzeżeń, ale pod znakiem zapytania pozostawała jej spójność ze stylem auta. Celem Przemka przy modyfikacji konsoli i listwy nad schowkiem było opracowanie repliki elementów z wyprodukowanego w 500 egzemplarzach modelu Clubsport. Listwa nosi zatem oznakowanie BMW Motorsport International. Na dźwigni zmiany biegów Przemek osadził gałkę z tą samą sygnaturą. Elementy tapicerki bagażnika pomalował na czarno. Na forum BMW Sport podzielił się swymi odczuciami, że materiał „w dotyku nadal jest miękki i zachowuje swoją naturalną strukturę”. Przerabiając wskaźniki na podobieństwo liczników z modeli ///M zastosował srebrne obramowania, co nie do końca przekonało forumowiczów Syndykatu. W pełni oryginalne są natomiast schowki na monety, ulokowane na konsoli środkowej przy wnękach na napoje oraz w schowkach drzwi.

Kolejnym rzadko spotykanym dodatkiem będzie tempomat kupiony od osoby, która pomyliła jego manetkę z przełącznikiem wycieraczek. Uruchomienie go wymaga jeszcze pracy, ale dobrze pasuje do kierownicy, przerobionej przez Przemka na wielofunkcyjną. Właściciel fioletowego E36 doposażył też deskę rozdzielczą w komputer pokładowy (OBC) w najbardziej rozbudowanej, wyposażonej w osiemnaście przycisków wersji, nowy panel ze schowkiem i wyłącznikiem ASC oraz w klasyczne radio Becker Indianapolis. Przełącznik paliwa na LPG, w formie oryginalnego przycisku BMW z bursztynowym podświetleniem, umieścił w panelu z przyciskami ogrzewania foteli. Podobny styl nadał obecnemu w aucie już w momencie zakupu wyłącznikowi immobilizera, obok którego znajduje się działające złącze AUX. Na konsoli środkowej Przemek zamontował uchwyty na kubki, a w pobliżu przycisku świateł awaryjnych umieścił stosowany w E39 i E38 przełącznik do blokowania drzwi od wewnątrz. Na tunelu, obok przedniego fotela pasażera, przymocował oryginalną siatkę, zwaną zwyczajowo siatką na mapy. W schowku przed prawym fotelem umieścił pojemnik na płyty CD.

Nie ograniczał się jednak do detali i elektronicznych gadżetów. Fabryczne, obite czarną skórą (Schwarz P8SW) siedzenia wymienił na sportowe. Na nowe fotele nałożył tapicerkę z nieskładanych foteli z okazyjnie kupionego zestawu z E36 kombi. Wyposażył je również w ogrzewanie, a później także w regulowane podparcie odcinka lędźwiowego. Wewnętrzne listwy progowe zamienił na pochodzące z M3, a potem na listwy z oznaczeniem BMW Motorsport International.

Napęd. (Prawie) fabryczny short shifter

Modyfikacje wokółukładu napędowego Przemek ograniczył na razie do montażu lewarka dźwigni zmiany biegów z Z4 3.0 i przeróbki zmienionego przez poprzedniego właściciela układu wydechowego. Od jego początku do końca przebiegają dwie krzyżujące się rury (x-pipe) z katalizatorami. Zmodyfikowany został też wydech końcowy i mające średnice 76 mm końcówki.

Właściciel. Zaczęło się od niewinnej przejażdżki

Prace nad prezentowanym E36 rozpoczęły się w listopadzie 2010 roku. Już wtedy Przemek założył sobie, że pójdzie w kierunku german style’u, co zaowocowało wyróżnieniem na German Fest w Osiecku w 2014 roku. Była to jedna z pierwszych nagród, po której przyszły jeszcze II miejsce w kategorii Seria 3 na zlocie BMW klub Podkarpacie w 2016 roku oraz zdobyte w 2017 roku wyróżnienie na German Fest Chotowa i I miejsce na zakończeniu sezonu z BMW Klub Podkarpacie. Dowody uznania z Osiecka i Chotowej świadczą, że opłacało się słuchać uwag innych miłośników BMW. Choć, jak w każdej społeczności, zdarza się „jedno słowo za dużo”, zdecydowana większość syndykatowej krytyki wynika z dążenia do zachowania spójności klubowego stylu. W tuningowym światku istnieją grupy szukające nowości i takie, które pielęgnują klasyczne rozwiązania. Warto znaleźć swoją przestrzeń, a z patrzącymi w inny sposób spotykać się w dobrej atmosferze na zlotach.

Przemek zaczął interesować się marką BMW pod wpływem przyjaciela, który w kwietniu 2006 roku kupił swoją pierwszą „bawarkę”. Było to E30 318i napędzane silnikiem M10. Przejażdżka po mieście wystarczyła, by auto z biało-niebieską szachownicą zachwyciło go stylem i przyjemnością prowadzenia. Było to niedługo po stłuczce, w której zniszczeniu uległo poprzednie auto Przemka. Postanowił zatem, że kupi BMW E30. Po pół roku był szczęśliwym posiadaczem czterodrzwiowego sedana z 1991 roku napędzanego jednostką M40 o pojemności 1,6 litra. Po czterech latach z E30 kupił kolejną generację serii 3. Zależało mu na jak najpóźniejszym roczniku, liście wyposażenia z chociaż kilkoma ciekawymi pozycjami oraz na stanie technicznym. Nie liczył na bezwypadkowość. Zależało mu tylko, by uszkodzenia z przeszłości nie przeszkodziły w doprowadzeniu auta do bardzo dobrego stanu technicznego. Egzemplarz znaleziony w Łodzi sprawiał naprawdę niezłe wrażenie. Poprzedni właściciel zmienił układ wydechowy i dołożył wspomniane już zderzaki z pakietu sportowego ///M. Przemkowi przekazał pełną historię auta i komplet kluczyków. Rzadko wtedy spotykane przejawy dbałości przekonały Przemka do zakupu. Ośmioletnia historia modyfikacji świadczy, iż Przemek nie żałuje tej decyzji. Ceni dostępność części, możliwość doposażania samochodu w różne ciekawe gadżety oraz łatwość w naprawach.

O linii E36 coupé mówi „obłędna, szczególnie, jeśli auto jest w german style’u”. W planach ma zmianę silnika. Myśli też o drogich, ale mocno zapisanych w świadomości każdego fana BMW fotelach z M3, czyli „Vaderach”.

Andrzej Szczodrak

Fot. Michał- Mrfoto.pl

(BMW TRENDS 1/2019)