3/15 PS DA1 – Pierwsze BMW

Korzenie marki BMW sięgają 1916 roku. W czasie pierwszej wojny światowej i tuż po niej przedsiębiorstwo produkowało silniki lotnicze. Przypomina o tym logo marki – pracujące śmigło w barwach flagi Bawarii. Od 1923 roku BMW produkowało motocykle. Historia pierwszego samochodu z biało-niebieską szachownicą sięga 1927 roku.

Wówczas Dixi Fahrzeugfabrik Eisenach rozpoczęło licencyjną produkcję Austina Seven – brytyjskiego samochodu, który został zaprezentowany w 1922 roku. Pierwszych 100 egzemplarzy Dixi zmontowano z dostarczonych zestawów. Własne produkty Dixi zaczęły opuszczać mury fabryki w grudniu 1928 roku. Samochody otrzymały oznaczenie 3/15 PS DA 1. Pierwszy człon nazwy oznaczał liczbę biegów (część źródeł mówi również o progach podatkowych) oraz moc silnika, natomiast DA (od Deutsche Ausführung) akcentowało niemieckie pochodzenie wersji pojazdu. DA-1 różnił się od pierwowzoru m.in. pełnym przystosowaniem do ruchu prawostronnego, zastosowaniem metrycznych gwintów oraz amortyzatorów firmy Bosch.

Producent oferował nadwozia typu coupé, sedan, roadster oraz – najbardziej popularne – kombi. Klienci mogli także zamówić podwozie do samodzielnej zabudowy. Efekty prac niezależnych firm nadwoziowych niejednokrotnie przyćmiewały wygląd seryjnego Dixi. Do drogowych spotkań identycznie wyglądających pojazdów dochodziło sporadycznie, gdyż zamawiający miał wpływ na ostateczny kształt nadwozia oraz zastosowane detale.

We wszystkich przypadkach źródłem sił napędowych był 4-suwowy 4-cylindrowy silnik o pojemności 750 ccm i mocy 15 KM. Niewiele, jednak w zupełności wystarczało do wprawiania w ruch najwyżej 440-kilogramowego 3/15 PS DA 1. Samochód przyśpieszał od 0 do 40 km/h w 10 sekund. Prędkość maksymalna sięgała 75 km/h. Siły napędowe trafiały na tylną oś za pośrednictwem 3-biegowej skrzyni. Tylna oś odpowiadała również za wytracanie prędkości – przy jej kołach osadzono hamulce obsługiwane pedałem. Na przednie koła działał hamulec ręczny. Warta uwagi jest ekonomika podróżowania – większość źródeł podaje, że Dixi spalało 5,5-6,0 l/100 km.

Pod koniec 1928 roku BMW odkupiło Dixi Fahrzeugfabrik Eisenach od Gothaer Waggonfabrik – wytwórcy pociągów oraz samolotów. Po przechrzczeniu na BMW Dixi 3/15 DA 1 licencyjna wersja Austina była produkowana do 1929 roku. Na podkreślenie zasługuje fakt, że na atrapie chłodnicy pierwszego modelu BMW zabrakło biało-niebieskiej szachownicy. DA-1 trafił na rynek w liczbie ok. 9,5 tysiąca egzemplarzy.

W czerwcu 1929 roku BMW przedstawiło 3/15 DA 2. Wyglądem samochód nie różnił się znacznie od poprzednika, ale zmian było sporo. Auto zostało poszerzone o 10 centymetrów, pozbawione masywnych progów i wyposażone w nową atrapę chłodnicy z logo BMW. Wydzielono niewielki bagażnik, a przednie fotele wyposażono w regulację. Samochód miał też szersze opony oraz sterowane pedałem hamulce przy wszystkich kołach. Dla 3/15 DA 2 przewidziano dwudrzwiowe nadwozia. Klienci mogli wybierać między sedanem, kabrioletem oraz wersją użytkową. Źródłem napędu pozostał 4-cylindrowy silnik o pojemności 748 ccm i mocy 15 KM. Łącznie wyprodukowano blisko 16 tysięcy egzemplarzy DA 2.

Korzenie sportowych BMW również sięgają modelu 3/15. W 1930 roku firma przedstawiła 3/15 DA 3 Wartburg Sport. Trudno było o gorszy moment na prezentację 2-osobowego roadstera. Świat opanował wielki kryzys, a z powodu inflacji góry pieniędzy przestawały mieć jakąkolwiek wartość. Niepraktyczne samochody były ostatnią rzeczą, która mogła zainteresować ubożejące społeczeństwa – wyraźnie widać to w liczbie wyprodukowanych egzemplarzy Wartburga Sport. Większość źródeł mówi o zaledwie 150 sztukach, co czyni z DA 3 jeden z najrzadszych modeli BMW w historii!

Smukłe nadwozie roadstera miało 3,1 metra długości. Podnosząc stopień sprężania, instalując zoptymalizowany układ dolotowy oraz modyfikując wydech wyciśnięto z niecałych 750 ccm 18 KM, które umożliwiały rozpędzenie Wartburga do 90 km/h. DA 3 również był produktem licencyjnym, bazującym na Austinie Seven Ulster. Obecnie fanom motoryzacji Wartburg nie kojarzy się najlepiej, więc wyjaśnijmy, że była to nazwa zamku leżącego nieopodal Eisenach – miasta, w którym znajdowała się fabryka BMW. Warto również dodać, że Wartburg Sport powstawał w tej samej fabryce co enerdowski Wartburg.

W 1931 roku zakład w Eisenach świętował wyprodukowanie 25.000 egzemplarza BMW 3/15. W tym samym roku dobiegła końca rynkowa kariera modeli DA 2 oraz DA 3.Wówczas BMW rozpoczęło produkcję następnego – DA 4. Po raz kolejny zmiany w wyglądzie były niewielkie, jednak samochód został technicznie udoskonalony. Główną zmianą w porównaniu z pierwowzorem było wprowadzenie niezależnego zawieszenia przedniej osi z poprzecznym resorem piórowym oraz powiększenie kół. DA 4 okazał się modelem mniej pożądanym przez klientów od dotychczasowych – sprzedano niecałe 3,5 tysiąca sztuk.

Ostatnie z samochodów serii 3/15 opuściły mury fabryki BMW w 1932 roku, kiedy wygasła licencja wykupiona od Austina. Łącznie w Eisenach powstało blisko 29 tysięcy BMW DA. Nie były innowacyjne, jednak pozwoliły marce przetrwać trudny czas wielkiego kryzysu. Bezpośrednim następcą serii DA został model 3/20 PS. Samochód został w całości opracowany przez inżynierów BMW. Konstruktorzy położyli największy nacisk na powiększenie kabiny oraz dopracowanie zawieszenia. Kto chciałby cieszyć się jednym z nich, musi przygotować ok. 12 – 16 tysięcy euro. Na tyle są wyceniane najliczniej wyprodukowane BMW DA 2.

Łukasz Szewczyk, Fot. BMW